Biologia

                                                                                 
                                Powtórz rozdział!
                               I. ORGANIZM CZŁOWIEKA.
                                       SKÓRA - POWŁOKA ORGANIZMU

 1  Ponumeruj nazwy elementów budowy organizmu, rozpoczynając od nazwy struktury
     o najprostszej budowie.

|_3_|  narządy
|_1_|  komórki
|_5_|  organizm
|_4_|  układy narządów
|_2_|  tkanki

 2  Na podstawie tekstu oraz informacji z podręcznika skreśl w zdaniach błędne informacje.

    Temperatura ciała człowieka nie zależy od temperatury otoczenia. To przystosowanie
    do życia w różnych warunkach klimatycznych i środowiskowych jest możliwe m. in. dzięki
    wyparowywaniu wody oraz rozszerzeniu się i zwężaniu naczyń krwionośnych w skórze.
    Ponadto warstwa podskórna dodatkowo zabezpiecza ciało przed zimnem.
 
   W tekście opisano przykład homeostazy / choroby organizmu.
   Człowiek jest organizmem stałocieplnym / zmiennocieplnym.
   W wyparowywaniu wody biorą udział gruczoły łojowe / potowe.
   Warstwa podskórna pełni funkcję ochronną / wydzielniczą.
 
 3  Połącz nazwy elementu budowy skóry z pełnioną przez niego funkcją.

10

Biologia

 4  Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.

  
 Grzybica nazywana jest chorobą cywiliza-                 niektóre miejsca - wilgotne, duszne - sprzy-
 cyjną - ze względu na liczbę osób nią za-                   jają rozwojowi grzybicy, np. kabiny przyszni-
 atakowanych, łatwość rozprzestrzeniania się              cowe. Tej choroby nie można nie zauważyć -
 oraz dogodne warunki, które tworzy dla niej              powoduje zmiany w wyglądzie skóry, paznok-
 sam człowiek. Może dotyczyć praktycznie                 ci, chory odczuwa swędzenie, może pojawić
 wszystkich narządów człowieka, najczęściej               się nieprzyjemny zapach. Nowoczesne leki
 jednak atakuje skórę, paznokcie lub włosy.                dają możliwość skutecznego leczenia.
 Grzybica jest chorobą zakaźną - przenosi się              Konieczna jest jednak edukacja, by wiedzieć,
 z człowieka na człowieka, przy czym można               jakie są zagrożenia, jakie objawy, jakich
 zarazić się w sposób bezpośredni lub korzys-             miejsc czy zachowań unikać.
 tając z przedmiotów należących do osoby
 chorej, np. ręcznika, obuwia, gąbki. Również                               źródło: http://cotojest.grzybica.info/

a) Jakich zachowań powinieneś unikać, aby nie zarazić się grzybicą?
     Aby unikać zagrożenia nie należy korzystać z przedmiotów należących do osoby chorej.
b) Jakie są objawy grzybicy?
      Zmiany w wyglądzie skóry, osoba która jest chora może odczuwać swędzenie, może pojawić się
      nie ładny zapach.
c) Na których częściach ciała zwykle widoczne są objawy grzybicy?
      Grzybica najczęściej występuje na skórze, paznokciach lub włosach.

 5  Wykreśl wyrazy tak, aby powstał zdania prawdziwe.

  Największe uszkodzenia skóry występują w wypadku oparzeń I / III stopnia.
  Nieodwracalne uszkodzenia skóry występują przy odmrożeniach II / III stopnia.
  Najłatwiej odmrozić takie części ciała, jak uszy / kończyny dolne.
  Bardzo rozległe oparzenia skóry mogą / nie mogą doprowadzić do śmierci pacjenta.
  Odmrożone miejsce należy nacierać gorącą / letnią wodą.

 6  Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.

  Gdy się oparzymy, należy
 |_X_|  schładzać uszkodzone miejsce strumieniem zimnej wody przez co najmniej 10 minut.
 |__|  posmarować uszkodzone miejsce tłustym kremem lub białkiem kurzego jaja.
 |__|  założyć lekki, niezbyt przylegający opatrunek.
 |__| mocno zabandażować ranę, aby nie wnikało do niej powietrze.

                                                                                                                                              9

Historia

 3  Wykonaj polecenia 

    związane z mapą.

   1. Zaznacz na mapie
       kolorem czerwonym
       granicę dzielnicy
       senioralnej.












   2. Wstaw w odpowiednie kratki litery oznaczające imiona synów Bolesława 
       Krzywoustego, którzy otrzymali wskazaną na mapie dzielnicę.

       A - Władysław Wygnaniec                                   C - Bolesław Kędzierzawy
       B - Mieszko Stary                                                D - Henryk Sandomierski  

 4  Wpisz we właściwe rubryki tabeli pozytywne i negatywne skutki rozbicia
      dzielnicowego.

                                                Skutki rozbicie dzielnicowego                                                   
                 pozytywne                                                                       negatywne                                  
        -więcej przywilejów i ziem dla możnowładców                    -straty terytorialne 
        -rozwój gospodarki dzięki osadnictwu                                 -słabość państwa
        -dobre rozwinięcie państwa                                                 -niszczące najazdy ludów sąsiedzkich
        -królowie uczyli się języka polskiego                                    -obniżenie prestiżu na terenie 
        -świadomość tożsamości narodowej                                        międzynarodowym 
                                                                                                   -upadek handlu

                                                                                                                                                    7

Biologia

 _{3  Higiena i choroby skóry}


 1  Zdrowa, nieuszkodzona skóra jest skuteczną barierą przed czynnikami szkodliwymi
   dla organizmu. Wymień najważniejsze zasady higieny, które pozwalają ochronić
   skórę przed chorobami.

    - codzienne mycie całego ciała
    - po umyciu dokładnie się wytrzeć 

 2  Na podstawie objawów wpisz nazwy schorzeń skóry, których dotyczą poniższe opisy.

  a) Gruczoły łojowe produkują nadmierną ilość łoju, w którym rozwijają się bakterie.
      Na skórze twarzy, ramion i pleców powstają zmiany zapalne, tzw. "pryszcze".
                                     trądzik pospolity, tzw. "młodzieńczy"
  b) Naskórek głowy nadmiernie się złuszcza. Z głowy sypią się białe, suche fragmenty
      naskórka w postaci małych łusek.
                                               łupież
  c) Po użyciu niektórych kosmetyków lub detergentów na skórze pojawiają się
      swędzące zaczerwienienia lub występuje wysypka.
                                                alergie

 3  Uzupełnij tabelę.
 
     Dolegliwości i choroby skóry                                             Czynnik wywołujący
              oparzenia                                                              b. wysoka temperatura
            odmrożenia                                                     działanie niskich temperatur (poniżej 0°C)
             świerzb                                                                           drapanie
              grzybica                                                                           grzyby
             wszawica                                                                            ___
            opryszczka                                                                choroby wirusowe

        8

Niemiecki

Kapitel  1  Der  Kalender                
1. Wie ist das Wetter heute?                                 

 1. Was bedauten die Piktogramme? Schreib es aug.
 Co oznaczają te piktogramy? Zapisz.

2. Wie ist das Wetter? Schreib se auf.
Jaka jest dziś pogoda? Zapisz na podstawie map pogody.

                                                                                                                                           3                         

Historia

  2  POLSKA DZIELNICOWA

NOTATKA Z LEKCJI
Uzupełnij tekst.
Po śmierci Bolesława Krzywoustego w 1138 r. zaczął obowiązywać jego
testament . Na mocy tego dokumentu Polskę podzielono między
synów zmarłego księcia. Wprowadzono wówczas również zasadę
senioratu , która miała zapobiec bratobójczym walkom o koronę.
Wkrótce jednak wybuchł konflikt między Władysławem a książętami panującymi 
w pozostałych dzielnicach. Po wygnaniu najstarszego z braci funkcję seniora
przyjął Bolesław Kędzierzawy . Za jego rządów władza zwierzchnika 
stopniowo ulegała osłabieniu  . W 1180 r. odstąpiono od zasady
senioratu - seniorem został wówczas Kazimierz Sprawiedliwy , który 
jedności książąt piastowskich doszło po zamordowaniu Leszka Białego
podczas zjazdu w Gąsawie w 1227 r.  

 1  Do podanych wydarzeń dopisz odpowiednie daty. Następnie umieść we właściwych 
     miejscach na osi czasu litery oznaczające poszczególne zdarzenia, tak aby ułożyły się
     w porządku chronologicznym.

A - zjazd w Łęczycy - 1180
B - testament Bolesława Krzywoustego - 1138
C - zjazd w Gąsawie - 1227
     
         B                                               A                                                  C
|       |   |          |          |          |          |          |          |          |          |        |  |>
1130 r.                                                                   1180 r.                                                                  1230 r.


 2  Przeczytaj tekst źródłowy ze s. 16 podręcznika i wykreśl nieprawdziwe
   fragmenty zdań.

Papież skierował swój list do dostojników duchownych i świeckich / księcia
Kazimierza.
Aleksander III zatwierdził zarządzenie Kazimierza Sprawiedliwego zakazujące
konfiskaty dóbr zmarłych biskupów / nadużyć możnowładców wobec ludności.
Osobom, które nie przestrzegały postanowień zjazdu łęczyckiego, papież groził
ekskomuniką / karami finansowymi. 
                                                                                                                                            6

Biologia

 3  Podaj nazwę warstwy naskórka, dzięki której jego złuszczone komórki są zastępowane
     nowymi. Podkreśl w zdaniu miejsce występowania tego elementu.

  Nazwa: warstwa rogowa
  Warstwa ta jest najbardziej zewnętrzną / wewnętrzną warstwą naskórka.

 4  Do podanych funkcji dopisz odpowiednie nazwy wytworów naskórka.

a) Biorą udział w termoregulacji i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii.
                            gruczoły potowe
b) Chronią skórę przed wysychaniem i wnikaniem drobnoustrojów.
                            gruczoły łojowe
c) Wytwarzają płyn, który jest pierwszym pokarmem człowieka. Są aktywne tylko u kobiet
    karmiących.
                            gruczoły sutkowe
d) Ochraniają opuszki palców. Są to bardzo wytrzymałe struktury zbudowane z keratyny.
                             paznokcie 

 5 Wykreśl wyrazy tak, aby powstały zdania prawdziwe.
 
  Włosy to wytwory naskórka zbudowane z keratyny, czyli tłuszczu / białka.
  Warstwa podskórna składa się głównie z tkanki nabłonkowej / tłuszczowej.
  W 1 cm³ skóry najwięcej jest gruczołów potowych / łojowych.
  Pod wpływem promieni słonecznych w skórze powstaje witamina B_12 / D<sub>3.

                                                                                                                                              7</sub>