Biologia "Puls życia 2"

I. Organizm człowieka.
   Skóra - powłoka organizmu
_________________________________________________________


 1  Organizm człowieka jako
        funkcjonalna całość

 1  Wyjaśnij termin "fizjologia".
     
      Fizjologia bada czynności życiowe organizmów.

 2  Dopisz w odpowiednich miejscach nazwy jednostek klasyfikacji biologicznej.
   
     gromada  - ssaki
     rząd         -naczelne
     rodzaj      -człowiek
     gatunek    -człowiek rozumny (Homo sapiens)

 3  Podkreśl cechy, które wyróżniają człowieka spośród innych zwierząt.

           doskonale rozwinięte kły, pionowa postawa ciała, dobrze rozwinięty mózg,
        promienista symetria ciała, poruszanie się na dwóch kończynach, ciało pokryte sierścią,
          zdolność uczenia się, przeciwstawny pierwszy palec stopy, dwuboczna symetria ciała

 4  Do podanych funkcji dopisz nazwy układów, które współpracują  przy ich pełnieniu.
   
     a) kontrola i regulacja procesów zachodzących w organizmie
         układ hormonalny                    układ nerwowy
     b) poruszanie się
          układ szkieletowy                   układ mięśniowy
     c) wymiana tlenu i dwutlenku węgla między komórkami ciała a otoczeniem
          układ oddechowy                   układ krwionośny

 5  Uzupełnij zdanie.

   Organizm prawidłowo funkcjonuje, kiedy wszystkie jego narządu i układy współpracują ze
   sobą. Mówimy wtedy, że utrzymuje on homeostazę, czyli stałe warunki środowiska
   wewnętrznego.
                                                                                                                                        5

________________________________________________________________________

 2  Budowa i funkcje skóry

 1  Wyjaśnij pojęcie "naskórek".
   
    Naskórek, zbudowany z tkanki nabłonkowej, nie przepuszcza wody ani innych substancji.

 2  Na podstawie ilustracji wykonaj podane polecenia.

    a) Obok funkcji wpisz oznaczenia literowe elementów budowy skóry, które za nie
       odpowiadają.

          ochronna - i 
          termoregulacyjna- a 
          wydalnicza- a 
          wydzielnicza- b 
           odbieranie bodźców- d 

    b) Wpisz nazwy elementów budowy skóry oznaczonych na ilustracji poniższymi literami.

             a- gruczoł potowy
             b- gruczoł łojowy
             c- ciałko nacisku i wibracji

             d- ciałko dotykowe
             e- ciałko wrażliwe na ucisk
             f- naczynia krwionośne
             g- tkanka tłuszczowa
             h- włos
             i- naskórek
             j- skóra właściwa








6
_______________________________________________________________________

 3  Podaj nazwę warstwy naskórka, dzięki której jego złuszczone komórki są zastępowane
     nowymi. Podkreśl w zdaniu miejsce występowania tego elementu.

  Nazwa: warstwa rogowa
  Warstwa ta jest najbardziej zewnętrzną / wewnętrzną warstwą naskórka.

 4  Do podanych funkcji dopisz odpowiednie nazwy wytworów naskórka.

a) Biorą udział w termoregulacji i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii.
                            gruczoły potowe
b) Chronią skórę przed wysychaniem i wnikaniem drobnoustrojów.
                            gruczoły łojowe
c) Wytwarzają płyn, który jest pierwszym pokarmem człowieka. Są aktywne tylko u kobiet
    karmiących.
                            gruczoły sutkowe
d) Ochraniają opuszki palców. Są to bardzo wytrzymałe struktury zbudowane z keratyny.
                             paznokcie 

 5 Wykreśl wyrazy tak, aby powstały zdania prawdziwe.
 
  Włosy to wytwory naskórka zbudowane z keratyny, czyli tłuszczu / białka.
  Warstwa podskórna składa się głównie z tkanki nabłonkowej / tłuszczowej.
  W 1 cm³ skóry najwięcej jest gruczołów potowych / łojowych.
  Pod wpływem promieni słonecznych w skórze powstaje witamina B_{12 /} D<sub>3.

                                                                                                                                              7
____________________________________________________________________________________</sub>_____


 _{3  Higiena i choroby skóry}



 1  Zdrowa, nieuszkodzona skóra jest skuteczną barierą przed czynnikami szkodliwymi
   dla organizmu. Wymień najważniejsze zasady higieny, które pozwalają ochronić
   skórę przed chorobami.

    - codzienne mycie całego ciała
    - po umyciu dokładnie się wytrzeć 

 2  Na podstawie objawów wpisz nazwy schorzeń skóry, których dotyczą poniższe opisy.

  a) Gruczoły łojowe produkują nadmierną ilość łoju, w którym rozwijają się bakterie.
      Na skórze twarzy, ramion i pleców powstają zmiany zapalne, tzw. "pryszcze".
                                     trądzik pospolity, tzw. "młodzieńczy"
  b) Naskórek głowy nadmiernie się złuszcza. Z głowy sypią się białe, suche fragmenty
      naskórka w postaci małych łusek.
                                               łupież
  c) Po użyciu niektórych kosmetyków lub detergentów na skórze pojawiają się
      swędzące zaczerwienienia lub występuje wysypka.
                                                alergie

 3  Uzupełnij tabelę.
   
     Dolegliwości i choroby skóry                                             Czynnik wywołujący
              oparzenia                                                              b. wysoka temperatura
            odmrożenia                                                     działanie niskich temperatur (poniżej 0°C)
             świerzb                                                                           drapanie
              grzybica                                                                           grzyby
             wszawica                                                                            ___
            opryszczka                                                                choroby wirusowe

        8
____________________________________________________________________________


     
 4  Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.

  
 Grzybica nazywana jest chorobą cywiliza-                 niektóre miejsca - wilgotne, duszne - sprzy-
 cyjną - ze względu na liczbę osób nią za-                   jają rozwojowi grzybicy, np. kabiny przyszni-
 atakowanych, łatwość rozprzestrzeniania się              cowe. Tej choroby nie można nie zauważyć -
 oraz dogodne warunki, które tworzy dla niej              powoduje zmiany w wyglądzie skóry, paznok-
 sam człowiek. Może dotyczyć praktycznie                 ci, chory odczuwa swędzenie, może pojawić
 wszystkich narządów człowieka, najczęściej               się nieprzyjemny zapach. Nowoczesne leki
 jednak atakuje skórę, paznokcie lub włosy.                dają możliwość skutecznego leczenia.
 Grzybica jest chorobą zakaźną - przenosi się              Konieczna jest jednak edukacja, by wiedzieć,
 z człowieka na człowieka, przy czym można               jakie są zagrożenia, jakie objawy, jakich
 zarazić się w sposób bezpośredni lub korzys-             miejsc czy zachowań unikać.
 tając z przedmiotów należących do osoby
 chorej, np. ręcznika, obuwia, gąbki. Również                               źródło: http://cotojest.grzybica.info/

a) Jakich zachowań powinieneś unikać, aby nie zarazić się grzybicą?
     Aby unikać zagrożenia nie należy korzystać z przedmiotów należących do osoby chorej.
b) Jakie są objawy grzybicy?
      Zmiany w wyglądzie skóry, osoba która jest chora może odczuwać swędzenie, może pojawić się
      nie ładny zapach.
c) Na których częściach ciała zwykle widoczne są objawy grzybicy?
      Grzybica najczęściej występuje na skórze, paznokciach lub włosach.

 5  Wykreśl wyrazy tak, aby powstał zdania prawdziwe.

  Największe uszkodzenia skóry występują w wypadku oparzeń I / III stopnia.
  Nieodwracalne uszkodzenia skóry występują przy odmrożeniach II / III stopnia.
  Najłatwiej odmrozić takie części ciała, jak uszy / kończyny dolne.
  Bardzo rozległe oparzenia skóry mogą / nie mogą doprowadzić do śmierci pacjenta.
  Odmrożone miejsce należy nacierać gorącą / letnią wodą.

 6  Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.

  Gdy się oparzymy, należy
 |_X_|  schładzać uszkodzone miejsce strumieniem zimnej wody przez co najmniej 10 minut.
 |__|  posmarować uszkodzone miejsce tłustym kremem lub białkiem kurzego jaja.
 |__|  założyć lekki, niezbyt przylegający opatrunek.
 |__| mocno zabandażować ranę, aby nie wnikało do niej powietrze.

                                                                                                                                              9
___________________________________________________________________________

                                                                                 
                                Powtórz rozdział!
                               I. ORGANIZM CZŁOWIEKA.
                                       SKÓRA - POWŁOKA ORGANIZMU

 1  Ponumeruj nazwy elementów budowy organizmu, rozpoczynając od nazwy struktury
     o najprostszej budowie.

|_3_|  narządy
|_1_|  komórki
|_5_|  organizm
|_4_|  układy narządów
|_2_|  tkanki

 2  Na podstawie tekstu oraz informacji z podręcznika skreśl w zdaniach błędne informacje.

    Temperatura ciała człowieka nie zależy od temperatury otoczenia. To przystosowanie
    do życia w różnych warunkach klimatycznych i środowiskowych jest możliwe m. in. dzięki
    wyparowywaniu wody oraz rozszerzeniu się i zwężaniu naczyń krwionośnych w skórze.
    Ponadto warstwa podskórna dodatkowo zabezpiecza ciało przed zimnem.
   
   W tekście opisano przykład homeostazy / choroby organizmu.
   Człowiek jest organizmem stałocieplnym / zmiennocieplnym.
   W wyparowywaniu wody biorą udział gruczoły łojowe / potowe.
   Warstwa podskórna pełni funkcję ochronną / wydzielniczą.
   
 3  Połącz nazwy elementu budowy skóry z pełnioną przez niego funkcją.

10
________________________________________________________________________________